Προοίμιο

Ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, σκέπτεται, αισθάνεται και ενεργεί καθοδηγούμενος από την ορμή της αυτοσυντήρησης και της αυτοεπιβεβαίωσης, που συνιστούν τις δυο βασικές όψεις του εαυτού του και απαιτούν την ταυτόχρονη ικανοποίησή τους.

Έτσι αναφύονται ποικίλες ανάγκες, επιθυμίες και ενδιαφέροντα. Η ελευθερία και η ολβιότητά μας εξαρτάται από το βαθμό εναρμόνισης του εσωτερικού μας κόσμου μέσα στα όρια της «χωρητικότητας» του φυσικού και ανθρώπινου περιβάλλοντος.

Οι ανθρώπινες ικανότητες εναρμόνισης συνιστούν τις αρετές μας. Η ανάδυση και η ανάπτυξη των αρετών μας συνιστά το βασικό έργο της Παιδείας.

Από την εποχή που ο homo sapiens έκανε τα πρώτα βήματά του επάνω στον Πλανήτη μας ένιωσε συναισθήματα δέους, απορίας και θαυμασμού, τα οποία απέδωσε σε τρομερούς «δράκους» ή θεότητες υπερβατικές, που κυβερνούσαν αυτόν, τον οποίο οι αρχαίοι πρόγονοί μας ονόμασαν Κόσμο, γιατί διαπίστωσαν να αναδύεται μια αρμονία και μια τάξη, η οποία τους πλημμύριζε με συναισθήματα αγαλλίασης και ευτυχίας.

Μάλιστα τίμησαν δυο θεούς, της τάξης και του χάους αντίστοιχα, στον ίδιο Ναό που έχτισαν στους Δελφούς, τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο. Διαισθάνθηκαν ότι μια ασύλληπτη νοητικά δύναμη, που ονόμασαν Λόγο, ρυθμίζει το Σύμπαν, η οποία εκδηλώνεται σε όλη τη Φύση ως αναδυόμενη ανείπωτη αρμονία που την απέδωσαν σε αυτό που ονόμασαν χρυσό λόγο (αναλογία). Τόσο ήταν το δέος που στράφηκαν στον συνάνθρωπό τους αναζητώντας την κοινή γνώση. 

Την είπανε «τσίχλα για το μυαλό», τη χαρακτήρισαν «το απόλυτο κατοικίδιο της ελληνικής οικογένειας», κατηγορήθηκε ότι «παράγει λήθη», λιθοβολήθηκε ως «κρυφή ερωμένη», λατρεύτηκε ως «μητέρα» και χρίστηκε «δασκάλα».

Αποθεώθηκε και καταδικάστηκε για τους ίδιους ακριβούς λόγους, αλλά αυτό δεν είναι το μόνο οξύμωρο που της συμβαίνει· είναι η τηλεόραση και δεν μπορεί να είναι απολύτως ελεύθερη, αφού πάντα θα μεταφέρει κάποιου τη γνώμη. Κάποιου _άλλου_ τη γνώμη!

Ωστόσο, εμπεριέχει μια μορφή ελευθερίας που είναι εξαιρετικά δυνατή και προκύπτει απ’ τη δύναμη της αλήθειας της εικόνας. 

Δεν μπορείς να κρυφτείς απ’ την εικόνα.

Ό,τι κι αν θέλει, σκόπιμα ή όχι, να σου πει αυτός που σου παρουσιάζει την είδηση, ό,τι κι αν καλείται να μεταφέρει απ’ το μικρόφωνο που κρατάει, υπάρχει πάντα εκείνο το μικρό κομματάκι αλήθειας που του κάνει «κερατάκια» ακριβώς πίσω του και περιγελάει οποιαδήποτε περισπούδαστη ανακοίνωση προσπαθεί να σου πασάρει.

Αυτό το μικρό ψήγμα αλήθειας που καταγράφεται από την κάμερα, τη στιγμή που ούτε καν η ίδια δεν κοιτάζει, είναι αυτό που σου λέει πως «κοίτα! είμαι εδώ για να σε βγάλω ψεύτη», αν αυτά που διηγείσαι δεν συμφωνούν με αυτά που απεικονίζει. 

Αυτό ακριβώς το κούτσικο θα σηκώνει πάντα ένα σημαιάκι ελευθερίας στην τηλεόραση, όταν οι «φωνές» επιμελώς θα την ξεχνούν.
Την αγαπώ την τηλεόραση.

Δουλεύω πολλά χρόνια τώρα σ’ ένα πολύ δύσκολο κομμάτι της.

Με έχει ταλαιπωρήσει, με έχει ρημάξει πολλές φορές κι άλλες τόσες με έχει απογοητεύσει. 

Όμως την αγαπώ, με το ίδιο εκείνο πάθος της πρώτης μέρας, γιατί είναι δυναμική, είναι δημιουργική, είναι ζωντανή και γεμάτη ενέργεια κι αδρεναλίνη στην κάθε στιγμή της.

Κι αν οι λύπες της είναι πολλές, οι χαρές της είναι ακόμα περισσότερες...
Έχω δουλέψει σε πολλές από δαύτες τις τηλεοράσεις.

Σε καλές και κακές.

Δεν συγκρίνονται σε κλίμακα ελευθερίας.

Μόνο σε κλίμακα συμβιβασμού.

Η τηλεόραση είναι συμβιβασμένη, άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο, κι άλλοτε ακόμα ακόμα απόλυτα συμβιβασμένη.

Δεν είναι του εαυτού της.

Ανήκει είτε στους πολίτες που την πληρώνουν και καλώς συμβιβάζεται με αυτά που εκείνοι ζητούν, είτε στους ιδιοκτήτες της, που κι εκείνοι είναι συμβιβασμένοι σε κάποιους άλλους.

Βλέπεις, είναι στην περιγραφή εργασίας της τηλεόρασης να είναι συμβιβασμένη, δεν γίνεται διαφορετικά.   

Στα πολλά χρόνια που δουλεύω γι’ αυτήν, οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα η αγάπη μένει, που λέει και το τραγούδι. 

Έχω δει πολλούς να έρχονται και να φεύγουν, να σηκώνουν το τηλέφωνο και να ζητάνε ή να παροτρύνουν ή να επιβάλουν.

Άλλους λιγότερο, άλλους περισσότερο.

Δεν μου κάνει εντύπωση, έχει κι αυτό γίνει ρουτίνα, όπως όλα τα κακώς κείμενα σ’ αυτόν τον τόπο.

Κι αυτό ισχύει για _όλες_ανεξαιρέτως τις τηλεοράσεις, είτε του κοσμάκη, είτε του ιδιώτη.
Χρειάζεται να μάθεις να ζυγιάζεις λοιπόν ως βαρύτερο, όχι εκείνον που βρίσκεται στην απέναντι μεριά της γραμμής, αλλά εκείνον που βρίσκεται στην από δω...γιατί αυτός είναι που στ’ αλήθεια κάνει -ή μπορεί να κάνει, αν επιθυμεί- τη διαφορά…
Οι κυβερνήσεις κάνουν τη δουλειά τους, αυτός είναι ο ρόλος τους:

Να χρησιμοποιούν τα μέσα που διαθέτουν για να κάνουν τη δουλειά τους και _δεν_ είναι η δουλειά τους να σου προσφέρουν εκείνη την ίδια την ελευθερία που, αργά ή γρήγορα, θα τις κρίνει και θα τις αμφισβητήσει!

Δεν είναι κουτές!
Όταν, όμως, εσύ είσαι το μέσο που διαθέτουν, τότε είναι πολύ σημαντικό το πώς θα αντιδράσεις στην κάθε δική τους προσπάθεια να σου στερήσουν την ελευθερία να αποφασίζεις για το τι ακριβώς θα δείξεις ή πώς ακριβώς θα το πεις.
Μέσα στα τόσα χρόνια είδα ανθρώπους συμβιβασμένους, σχεδόν όσο και η ίδια η τηλεόραση, που έπαιρναν ως δεδομένο ότι εντολές θα εκτελούσαν, οπότε δεν το κούραζαν παραπάνω.

Είδα, όμως, και κάποιους που, με πολλούς τρόπους, έκαναν «τρίπλα» σε κάθε τι που θα περιόριζε τη δύναμη της αλήθειας της εικόνας.

Σε κάθε τι που θα μείωνε την ελευθερία της είδησης. 

Άλλοτε τα κατάφερναν επιτυχώς, άλλοτε οι απώλειες δεν ήταν μικρές… και για την ελευθερία και για εκείνους...
Οι μέρες που ζούμε -μέρες περίεργες και αλλιώτικες- μας φέρνουν κάθε μέρα αντιμέτωπους με καταστάσεις άγνωστες.

Ξαναγινόμαστε πρωτάκια σε κάτι που νομίζαμε πως το κατέχαμε πια από χρόνια, αλλά να που ανοίγονται νέοι ορίζοντες, Μικέ!
Στην κάθε λογής συμβιβασμένη τηλεόραση έρχεται λοιπόν, για πρώτη φορά, να προστεθεί η φοβισμένη τηλεόραση.

Κι αυτή είναι η χειρότερη απ’ όλες, γιατί ο φόβος είναι εξαιρετικά επικίνδυνος, τόσο για τη δομή και τη λειτουργία αυτής καθ’ αυτής της τηλεόρασης, όσο και για την ελευθερία της. Και τη δική της και τη δική μας…
Τις μέρες που ζούμε είναι, για μένα τουλάχιστον, πρωτοφανής αυτή η επαφή με τόσους πολλούς φοβισμένους ανθρώπους.

Φοβισμένους κι απ' τις δύο μεριές του ακουστικού -κι αυτή είναι μία ακόμη πρωτοτυπία των ημερών.

Πού βρίσκονταν όλοι αυτοί κρυμμένοι τόσο καιρό;

Είναι άλλοι;

Ή -ακόμα χειρότερα- είναι οι ίδιοι με κομμένη την ανάσα και τα φτερά τους;
Μοιάζει σαν να υπήρχε κάπου μια φωλιά φοβισμένων εντόμων, που κάποιος την έφερε και την έσκασε ξαφνικά μέσα στην τηλεόραση κι όλα τα καημένα, περιορισμένα και απολύτως φοβισμένα έντομα τρέχουν πανικόβλητα γύρω γύρω, σαν τα άλογα που τους έβγαλαν απότομα τις παρωπίδες τους κι έχουν χάσει εντελώς το δρόμο τους.
Διανοείσαι πόσο επικίνδυνο είναι αυτό;

Εκατομμύρια δηλητηριώδη δαγκώματα από ξαφνιασμένα έντομα που φοβούνται για τη ζωή τους...
Θυμάσαι τι σου είπα παραπάνω;

 Όπως και να έχει, εκείνο το μικρό κομματάκι ελευθερίας που φέρνει μαζί της η εικόνα, όσο συμβιβασμένο κι αν είναι το μέσο που τη φέρνει σε επαφή με τον κόσμο, όσο φοβισμένος κι αν είναι εκείνος που θα βρίσκεται στην από δω ή στην άλλη άκρη του τηλεφώνου, θα υπάρχει πάντα.

Αυτό δεν μπορεί να μας το πάρει κανείς.
Κι αν οι νέοι ορίζοντες φαντάζουν πιο δύσκολοι και τα νερά είναι ξανά εντελώς αχαρτογράφητα, δεν θα σταθώ στην ανακατωσούρικη και θολή εικόνα τους. 

Δεν με παίρνει να γίνω κι εγώ ένα ακόμα φοβισμένο έντομο, μόνο και μόνο για να επιβιώσω. 

Το καλύτερο που μπορώ να κάνω είναι να εκπαιδευτώ ξανά απ’ την αρχή.

Κι εγώ κι εσύ.
Να μάθουμε να βλέπουμε καλά _όλη_την εικόνα. Κοιτώντας προσεκτικά, παρατηρώντας όλο το «κάδρο» της, ανοίγοντας τα μάτια μας διάπλατα ώστε να χωρέσουν ακόμα κι εκείνα που δεν θέλουν να μας δείξουν, θα καταφέρουμε να δούμε εκείνο το μικρό κομματάκι εικόνας, που κρύβεται πίσω απ’ τα μεθοδευμένα μικρόφωνα και τους βγάζει τη γλώσσα περιπαικτικά, λέγοντας: «Ό,τι και να κάνεις, εγώ θα είμαι πάντα εδώ!».
Να ξέρεις, είναι πάντα εκεί. Ένα κομμάτι της ελευθερίας είναι πάντα εκεί, γιατί όπου κι αν την κρύψουν, πάντα μία μικρή πτυχή απ’ το φόρεμά της θα εξέχει…

Αρκεί να εκπαιδευτείς. Να μάθεις να το βλέπεις...κι όσο περισσότερο μαθαίνεις να το βλέπεις, τόσο παραπάνω θα το ζητάς κάθε φορά.

Και πού ξέρεις;

Μπορεί τελικώς, σε κάποια άλλη εποχή, με κάποιες άλλες συνθήκες, όταν κι εσύ θα είσαι πια ένας νέος, πιο εκπαιδευμένος άνθρωπος, να τους αναγκάσεις να μάθουν να στο δείχνουν από μόνοι τους, εκπαιδεύοντάς τους να μην φοβούνται...

*Εύα Τσαροπουλου