Η Λέλα Καράγιαννη γεννήθηκε στη Λίμνη Ευβοίας στις 25 Μαρτίου του 1898.
Ήταν κόρη του Αθανάσιου Μινόπουλου από το Πήλι Ευβοίας και της Σοφίας Μπούμπουλη, με καταγωγή από τις Σπέτσες, απόγονος της ιστορικής οικογένειας των Σπετσιωτών καπεταναίων που πρωτοστάτησαν στον αγώνα του 1821.
Η κορύφωση των Βαλκανικών πολέμων, το 1913, και οι ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό οδήγησαν τη μόλις δεκαπεντάχρονη Λέλα Καραγιάννη να εγκαταλείψει τις σπουδές της στο Ωδείο Αθηνών και να ενταχθεί ως εθελόντρια αδελφή νοσοκόμα στον Ερυθρό Σταυρό. Μετά από σύντομη εκπαίδευση αποσπάστηκε σε ένα από τα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης στα οποία νοσηλεύονταν τραυματίες από τις μάχες του Κιλκίς και του Λαχανά, τις φονικότερες μάχες του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου.
Σε ένα από αυτά νοσηλεύονταν, σοβαρά τραυματισμένος, ο εθελοντής στρατιώτης από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας ο Νικόλαος Καραγιάννης και μετέπειτα σύζυγος της νεαρής νοσοκόμας. Μαζί δημιούργησαν μια μεγάλη οικογένεια και η Λέλα Καραγιάννη, ως πολύτεκνη μάνα επτά παιδιών, αφοσιώθηκε στην ανατροφή και στην εκπαίδευσή τους. Παράλληλα στήριξε τον σύζυγό της συμβάλλοντας με το επιχειρηματικό της δαιμόνιο στην επέκταση της μικρής φαρμακαποθήκης της οδού Βερανζέρου 12 και Μενάνδρου, ιδρύοντας στην οδό Πατησίων 16 στην Ομόνοια το πρώτο κατάστημα αρωμάτων και καλλυντικών πολλά από τα οποία κατασκεύαζε η ίδια. Η επιχείρηση αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη και διασημότερη του εμπορικού κέντρου της Αθήνας εξασφαλίζοντας στην οικογένεια Καραγιάννη μια ακμαία οικονομική και κοινωνική θέση στην Αθηναϊκή κοινωνία του μεσοπολέμου.Η κήρυξη του πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου του 1940, η οποία ήρθε να διαταράξει την ζωή και την κανονικότητα της πλειονότητας του ελληνικού λαού, δεν άφησε αδιάφορη την Λέλα Καραγιάννη και την οικογένειά της. Τα μεγαλύτερα παιδιά της εντάχθηκαν εθελοντικά, από τις πρώτες μέρες του πολέμου, σε ομάδες, όπως ο Ερυθρός Σταυρός, που υποστήριζαν από τα μετόπισθεν τις ελληνικές δυνάμεις στα αλβανικά βουνά.
Η εισβολή των Γερμανών στην Αθήνα μεταμόρφωσε την κλασική μητέρα, σύζυγο και νοικοκυρά σε «Μπουμπουλίνα». Άμεσα, τον Μάιο του 1941, οργάνωσε έναν από τους πρώτους αντιστασιακούς πυρήνες, την ομάδα «Μπουμπουλίνα» που αρχικά απαρτίζονταν από την οικογένειά της και μερικούς έμπιστους φίλους . Η ονομασία της ομάδας παρέπεμπε στη θρυλική πρόγονό της Καραγιάννη και μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες του αγώνα του 1821, στη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα. Η οργάνωση σύντομα απέκτησε περισσότερα από εκατό μέλη και το σπίτι της οικογένειας μετατράπηκε σε αρχηγείο της Αντίστασης.Στόχος της οργάνωσης ήταν η διάσωση και η φυγάδευση Βρετανών και Νεοζηλανδών αξιωματικών από την Αθήνα και η δημιουργία ενός εκτεταμένου δικτύου Ελλήνων αλλά σε μερικές περιπτώσεις και Γερμανών στρατιωτικών με σκοπό τη συλλογή απόρρητων πληροφοριών και τη διοργάνωση δολιοφθορών κατά των κατοχικών δυνάμεων. Με την οργάνωση συνεργάζονταν κατά διαστήματα και επιφανείς Αθηναίοι όπως ο Γεώργιος Αβέρωφ, και η Ιωάννα Τσάτσου. Ταυτόχρονα είχε εξασφαλίσει ένα ενοικιασμένο προσωρινό καταφύγιο στην οδό Φυλής, για τους Βρετανούς και Νεοζηλανδούς στρατιωτικούς μέχρι την διαφυγή τους στη Μέση Ανατολή.
Η δράση της οργάνωσης αποκαλύφθηκε αρχικά τον Ιούνιο του 1941 και οι Ναζί συνέλαβαν την Λέλα Καραγιάννη τις δύο κόρες και τον γιό της. Τους απελευθέρωσαν σύντομα για να ξανασυλλάβουν την Καραγιάννη και τον σύζυγό της για επτά μήνες αυτή τη φορά. Ούτε έγκλειστη σταμάτησε τη δράση της αφού συνέχιζε να διαβιβάζει στους συντρόφους της πληροφορίες για τους ντόπιους δωσίλογους και Γερμανούς κατασκόπους.
Τον Ιούλιο του 1944, η Λέλα Καραγιάννη μαζί με πέντε από τα παιδιά της, τον Βύρωνα, την Ηλέκτρα, την Ιωάννα, τον Νέλσονα και τη Νεφέλη, συνελήφθησαν πάλι και μεταφέρθηκαν στο κολαστήριο της Μέρλιν. Υπέστη φοβερά βασανιστήρια μπροστά στα μάτια των παιδιών της και παρέμεινε ακλόνητη παρακολουθώντας και εκείνη τα βασανιστήρια των παιδιών της, διατηρώντας την ψυχραιμία και το θάρρος της ακόμα και στις εικονικές εκτελέσεις τους από τον διαβόητο βασανιστή της Μέρλιν, τον Μπέκε.
Τέλος αντιμετώπισε τραγουδώντας το γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα κατά την εκτέλεση της, μαζί άλλους 72 πατριώτες και πατριώτισσες, σε μια χαράδρα στο Δαφνί το ξημέρωμα της 8ης Σεπτεμβρίου 1944. Η Λέλα Καραγιάννη αποτελεί κορυφαία γυναικεία προσωπικότητα της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Έχει αναγνωριστεί και τιμηθεί ως η πλέον παρασημοφορημένη και καταξιωμένη ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Της έχουν απονεμηθεί τα εξής παράσημα:
1. Το Ελληνικό Κράτος, Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας,
2. Η Ακαδημία Αθηνών, Βραβείο Αρετής και Αυτοθυσίας,
3. Ο Πάπας και Πατριάρχης Ιεροσολύμων Τιμόθεος ο Α’, τον Σταυρό του Παναγίου Τάφου,
4. Ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Χριστόφορος ο Β’ τον Σταυρό του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου,
5. Ο Βασιλεύς της Αγγλίας Γεώργιος ΣΤ’ τη Χρυσή Βασιλική Δάφνη,
6. Ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας ( Santro Petrini) το Ανώτατο Παράσημο της Ιταλικής Δημοκρατίας,
7. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός το μετάλλιο του Ερυθρού Σταυρού,
8. Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, το μετάλλιο της Εθνικής Αντίστασης,
9. Η Δήμαρχος Αθηναίων κ. Ντόρα Μπακογιάννη το μετάλλιο της πόλεως των Αθηνών (2004),
10. Η Εβραϊκή κοινότητα Θεσσαλονίκης την τίμησε με ειδική πλακέτα και δίπλωμα εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη της για τους Εβραίους που περιέθαλψε και διέσωσε,
11. ο κράτος του Ισραήλ (Μάρτιος 2013) με απόφαση του Οργανισμού YAD VASHEM για το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα, αναγνώρισε επίσημα τη Λέλα Καραγιάννη ως ευεργέτιδα καταδιωκόμενων από τους ναζί ομοθρήσκων του και την κατέταξαν μεταξύ των Δικαίων των Εθνών, τιμώντας την παράλληλα με το σχετικό βραβείο.,
12. Η Ελληνική Δημοκρατία τιμώντας την ηρωίδα, της απένειμε το βαθμό του Ταξιάρχου ε.τ., κ. ά.
Στο σύνολό τους οι τιμητικές διακρίσεις έχουν γίνει δωρεά στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας.
Οι παλαιότεροι κάτοικοι του 6ου Δημοτικού διαμερίσματος της Αθήνας θυμούνται την οδό Λέλας Καραγιάννη, η οποία συνδέει τον κεντρικότερο δρόμο της περιοχής, την Φωκίωνος Νέγρη με τη λεωφόρο Πατησίων, ως οδό Λήμνου αγνοώντας επί δεκαετίες την ιστορικότητα αυτού του δρόμου. Στην πρώην οδό Λήμνου 1 και Σταυροπούλου βρίσκεται μέχρι σήμερα το σπίτι - αρχηγείο της ηρωίδας της Εθνικής Αντίστασης Λέλας Καραγιάννη.
Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου στη δεκαετία του ΄80 και η αποκατάσταση των αγωνιστών της περιόδου αυτής στη συλλογική μνήμη, στο πνεύμα της εθνικής συμφιλίωσης οδήγησε το 1987, επί δημαρχίας Μιλτιάδη Έβερτ, στην τοποθέτηση από τον Δήμο Αθηναίων μαρμάρινης τιμητικής πλακέτας στην κατοικία της Λέλας Καραγιάννη. Κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου, στην επέτειο της εκτέλεσής της, πραγματοποιούνται στο χώρο τελετές μνήμης με καταθέσεις στεφάνων από τους μαθητές των σχολείων της περιοχής.
Το 1995, επί δημαρχίας Δημήτρη Αβραμόπουλου, το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα την αγορά του, χαρακτηρισμένου από το υπουργείο Πολιτισμού ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, διώροφου κτηρίου από τους κληρονόμους της Λέλας Καραγιάννη με σκοπό τη δημιουργία πολυδύναμου κέντρου γυναικών του Δήμου.
Το 1997 η οδός Λήμνου μετονομάσθηκε προς τιμή της ηρωίδας της Εθνικής Αντίστασης σε οδό Λέλας Καραγιάννη.
Εύη Παπαγεωργίου
Πτυχιούχος Ελληνικού Πολιτισμού. Master of Arts στη Δημόσια Ιστορία
Εύη Παπαγεωργίου
Πτυχιούχος Ελληνικού Πολιτισμού. Master of Arts στη Δημόσια Ιστορία
