Ο αφορισμός, ως ένα ιδιαίτερο είδος σκέψεως, πρέπει να είναι κάτι “ολόκληρο στη συντομία του”, και να ανοίγει μακρές προοπτικές, όπως ένα φιλοσοφικό επίγραμμα. Επομένως, αν παραδεχτούμε, ότι “η Τουρκία μετά τις πρόσφατες εκλογές απέκτησε σταθερή κυβέρνηση, με τον Ερντογάν πανίσχυρο πρόεδρο”, αυτό δεν συνιστά αφορισμό, αλλά μια πραγματικότητα, που ανοίγει πράγματι μακρές προοπτικές, και την οποία πρέπει να με ατόφιες εθνικές λύδιες λίθους, για να αποφύγομε πλάνες και αυταπάτες. Εν τω μεταξύ . . .Ο άνθρωπος πρέπει να εργάζεται, ακόμα και στην πολιτική, σαν να μην πρόκειται ποτέ να πεθάνει, αλλά και σαν να επρόκειτο να πεθάνει αύριο. Να βιάζεται να τελειώσει τα έργα που σχεδιάζει και συγχρόνως να μη διστάζει να τους δίνει τιτανικές διαστάσεις. Οι καιροί ου μενετοί. Ίσως, όμως, η εκπλήρωση των πάντων να είναι συνυφασμένη με το “πλήρωμα του χρόνου”.
Για να φθάσεις να έχεις την ακατανίκητη επιθυμία να δημιουργήσεις, να πράξεις κάτι, να υλοποιήσεις τα πολιτικά σου οράματα, πρέπει να διακατέχεσαι από την πλάνη, ότι αυτό που θα κάνεις είναι ασυμβίβαστα αξιόλογο, με την παραδοχή, ότι όσο προχωράει η γνώση τόσο απομακρύνεται η αλήθεια, και, άρα, το “αξιόλογο” είναι πάντα σχετικό και συναρτήσιμο. Στις πανελλήνιες εξετάσεις, όλες οι μαθηματικές ερωτήσεις είχαν τον όρο “συνάρτηση”. Ο άλλος δηλώνει “εραστής της αλήθειας”! Ποιας αλήθειας!
Βέβαια, ο θεός να μας προστατεύει από την τέχνη που διδάσκει είτε την ηθική, είτε την πολιτική. Μόνο η τέχνη που δεν αποσκοπεί στο να διδάξει, μόνον αυτή μορφώνει, και ηθικά και πολιτικά. Και η λογική πολλά διδάσκει, αλλά δεν διδάσκει την ευγένεια. Και την ευγένεια την διδάσκει το άλογο, δηλαδή και πάλι η τέχνη.
Όλη η γνώση στηρίζεται πάνω σε ένα ασταθές λιθαράκι, που ονομάζεται «εάν». Όποιος διατείνεται ότι κατέχει τη γνώση, κρατάει στα χέρια του απλώς έναν φλοιό. Ο πυρήνας είναι αλλού. Άλλο πράμα οι επαγγελματίες διαμορφωτές της κοινής γνώμης, και οι ξερόλες γεωπολιτικοί αναλυτές.
Όλοι μας, κάποια φορά θα θελήσομε να εκφράσομε μια προσωπική άποψη, ως κάτι νέο και πρωτότυπο. Ένας δρόμος υπάρχει, η ειλικρίνεια του εαυτού μας. Όταν εκφράζομε ελεύθερα τον εαυτόν μας μπορεί να είμαστε αληθινά πρωτότυποι. Όμως, συμβαίνει πολλές φορές να επιλέγομε τον πιθηκισμό ή τον ετεροφωτισμό, την απαξίωσή μας, δηλαδή.
Σε τίποτε άλλο δεν αποτυπώνεται τόσο πιστά ολόκληρη η προσωπικότητα του ανθρώπου όσο στον έρωτα. Όλη η πνευματική ζωή τού ανθρώπου είναι “έρως προς την πληρότητα”, μέσα από τους αναβαθμούς της Διοτίμας, υπομονή-επιμονή-πόθο-λαχτάρα-λατρεία. Μια πορεία της πενίας προς τον πόρο, μια πορεία προς τον Θεό. Ναι, όπου δεν υπάρχει ψήγμα θεότητας, δεν υπάρχει αληθινός ερωτικός δεσμός. Έρωτας δεν υπάρχει χωρίς το μυστήριο του αρρήτου. Και να μην μας διαφεύγει, ότι την ασημαντότητα και την επιπολαιότητα μπορείς να την κρύβεις, στον έρωτα κάποτε θα προδοθείς.
Κατά βάθος, ερωτευόμαστε μόνον είδωλα. Όταν μια γυναίκα από είδωλο ξαναγίνει πραγματικότητα, παύομε να την αγαπάμε. Και η πολιτική γένους θηλυκού είναι. Ο έρωτας έχει τους δικούς του νόμους, ή μάλλον τη δική του ανομία. Δεν γίνεται να κρίνεις τον έρωτα με βάση τη λογική και την ηθική.
Αν θελήσεις να μάθεις για ποια αιτία κάποιος μίσησε, ίσως θα τη βρεις όταν εξομολογηθεί ο ίδιος από ειλικρίνεια ή αφέλεια. Αν θελήσεις όμως να μάθεις για ποιαν αιτία κάποιος αγάπησε, ζητάς κάτι σχεδόν αδύνατο.
Το μεγαλείο στον κόσμο της αποφασιστικής πράξης, είναι συνεταιρικό με την Τύχη (οι αεροπόροι συμφωνούν;). Οι μεγάλοι δημιουργούν και τις περιστάσεις που αναδεικνύουν το μεγαλείο τους, αν το επιτρέψει η Τύχη. Με άλλη ευκαιρία, έχομε παραδεχτεί, ότι η τύχη είναι “αγνοούμενη νομοτέλεια”. Ναι, κάποιες φορές ο νόμος του Μέρφυ (Murphy’s law) μας προσγειώνει, “ό,τι (κακό) είναι να γίνει, θα γίνει”!
Η ιστορία συντίθεται από τις λογικές συνέπειες των παραλογισμών που κυβερνούν τον άνθρωπο. Στην ιστορία, σε κάθε βήμα, τη λογική πορεία των πραγμάτων εκτρέπει ένα πάθος, ένας παραλογισμός. Απρόβλεπτη η πορεία της ιστορίας.
Όχι, δεν υπάρχει ιστορική δικαίωση. Η κρίση της ιστορίας είναι κατ’ ανάγκην άδικη, γιατί άδικη είναι η ζωή, που δεν επιτρέπει την κατ’ αξίαν ανάδειξη. Άλλοτε υψώνει μέτριους και άλλοτε πνίγει άξιους. Αν μπορούσε να κριθεί κάθε άνθρωπος κατά τις δυνατότητές του, θα υπήρχε δικαιοσύνη (παντού!). Αλλά κρίνεται κατά τα επιτεύγματά του. Η δικαιοσύνη της ιστορίας, λοιπόν, είναι ανθρώπινη δικαιοσύνη.
Η πιο υψηλή φιλοδοξία, ρίζα της έχει το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως. Η δίψα της εξουσίας και κυριαρχίας, εκεί ριζώνει. Αυτό ισχύει και για τα άτομα και για τους λαούς. Αυτό το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως, με όλες τις προεκτάσεις του στην ιστορική ζωή, ο λόγος, το πνεύμα, δεν μπορεί να το τιθασεύσει. Απλώς το εκλογικεύει και το κατευθύνει ίσως προς διεξόδους.
Γίνεται αποδεκτό, ότι πρέπει να είμαι γεμάτος πάθη, όταν τα πάθη είναι ωραία και ευγενή. Αλλά να στέκομαι πάνω από όλα τα πάθη, όταν τα πάθη πηγή έχουν τον εγωϊσμό και τη μικροψυχία. Οι λαοί δεν αγωνίζονται από σκέψεις, αλλά μόνον από πάθη. Ο πόλεμος, ως ύπατο μέσο επιβουλής, αποτελεί φυσικό νόμο, που ποτέ δεν μπορεί να καταλυθεί.
Όταν επιβληθεί μια τυραννίδα, δύο ειδών είναι οι εχθροί της, εκείνοι που δεν ήθελαν ένα δικτατορικό καθεστώς και εκείνοι που το ήθελαν, αλλά ήθελαν να το είχαν εγκαθιδρύσει οι ίδιοι. (Παπαδόπουλος – Ιωαννίδης). Στα τυραννικά καθεστώτα δεν πρέπει να φοβόμαστε τόσο τους τυράννους, όσο τους διαφθορείς των τυράννων. Ισχύει και για τις δημοκρατικές καμαρίλες.
Όσο πιο χαμηλό είναι το ηθικό και μορφωτικό επίπεδο της ολότητας, τόσο πιο πολύ είναι πιθανόν κάποιος που θα βγει μπροστά να είναι ένας επιτήδειος αναρριχητής, λογοκόπος, δημαγωγός, ένας ανάξιος κυβερνήτης.
Σε ώρες κρίσιμες για τη χώρα και την κοινωνία, είτε κλίνομε προς τη δημοκρατική, είτε προς την ολιγαρχική μορφή διακυβέρνησης, τελικά θα προσφύγομε στην “ενός ανδρός αρχή”, που εγγυάται την ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, την ενότητα ενεργειών και την πειθαρχία που απαιτεί η κρισιμότητα των περιστάσεων. Ακόμη και αν ο άλλος υπόσχεται την Απλή Αναλογική! Ναι, οι πολλές “δημοκρατικές συνιστώσες” δεν πείθουν.
Στον πολιτικό κόσμο μιας κοινοβουλευτικής δημοκρατίας δεν πρέπει να επικρατεί πνεύμα αλληλοεξοντώσεως, πέρα από ορισμένο όριο (ή τους τελειώνομε ή . . .). Την υποχωρητικότητα απέναντι στους αντιπάλους μας την αποδίδομε, είτε σε δισταγμό, είτε σε αδιαφορία, και άλλοτε σε ανωτερότητα.
Υπάρχει και το «καλό» ψέμα. Στην ανατροφή των παιδιών, στο κρεββάτι του ετοιμοθάνατου, του στρατηγού για την εμψύχωση των μαχητών, του κυβερνήτη για να αποφευχθεί ο οικονομικός πανικός. Το καλό ψέμα είναι χρέος. Ο ηγέτης που ξέρει να πει και την αλήθεια και το καλό ψέμα, ανάλογα με τις περιστάσεις, στέκει πάνω από όλους, ώριμους και ανώριμους.
Θα ρωτήσει κάποιος, το “καλό ψέμα της Μεταπολίτευσης”, αυτό το παραμύθι των “Ηρώων του Πολυτεχνείου”, πού εντάσσεται; Έλα ντε! Και ο Πορτογάλος José Saramago θα γράψει, “Χρησιμοποιούν τον όρο «Αριστερά» για να προσδίδουν κύρος στα ψέματα”! Αναζητείται σύγχρονος Αίσωπος!
Και ο Γκαίτε θα διερωτηθεί, «Ποια είναι η καλλίτερη κυβέρνηση; Προφανώς εκείνη που μας μαθαίνει να κυβερνούμε οι ίδιοι τον εαυτό μας». Δυστυχώς, σχεδόν κατά κανόνα, η τυραννίδα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μοιραία κατάληξη της αχαλίνωτης δημοκρατίας.
Δεν είναι ανάγκη να πιστεύει κάποιος στην ύπαρξη του Θεού. Αρκεί να πιστεύει κανείς στην «ύπαρξη». Γιατί χωρίς Θεό δεν υπάρχει «ύπαρξη», υπάρχει η ανυπαρξία. Η ύπαρξη είναι μια «θέση», και η θέση αυτή είναι το περιεχόμενο του Θεού. Όποιος δέχεται αυτή τη θέση, δέχεται το Θεό. Τώρα, αν κάποιος, το πρωί δηλώνει “άθεος” και το βράδυ συμμετέχει “ευλαβικά” στην περιφορά του Επιταφίου, δεν ξέρω ποια μπορεί να είναι η “θέση” του.
«Γιατί δεν μου μιλάτε για το Θεό», διαμαρτυρήθηκε κάποτε ο Ναπολέων στον Laplace, όταν αυτός προσπαθούσε να του εξηγήσει την Ουράνια Μηχανική. «Μεγαλειότατε, μπορούμε να τα βγάλομε πέρα και χωρίς αυτή την υπόθεση», θα απαντήσει ο Γάλλος αστρονόμος. «Λάθος μέγα! Χωρίς αυτή την υπόθεση τίποτε δεν βγαίνει πέρα», θα αντιτείνει ο Αυτοκράτορας.
Χριστιανισμός! Μια επανάσταση για έναν ριζικό αναδασμό των ηθικών και πνευματικών αξιών. Κομμουνισμός! Μια επανάσταση για τον αναδασμό των υλικών αγαθών. Αλλά, ο Χριστιανισμός διαφέρει από τον Κομμουνισμό όσο η αγάπη διαφέρει από το μίσος, και όσο η θυσία διαφέρει από τη βία.
Το πιο ανόητο συναίσθημα του ανθρώπου είναι η εκδίκηση. Πάει να διορθώσει κάτι στο αδιόρθωτο παρελθόν και προσθέτει απλώς χαλάσματα στο μέλλον. Για να ξέρεις αν μια πράξη που αποφάσισες είναι ορθή, να την δοκιμάζεις σε δύο λύδιες λίθους. Η μία λέγεται, “αύριο εγώ δεν θα υπάρχω”. Η άλλη λέγεται, “η ζωή θα υπάρχει πάντοτε”.
Οι έξαλλοι στην πολιτική, θέλουν να είναι τιμωροί για ανομήματα που έγιναν όταν αυτοί δεν εξουσίαζαν. Έχουν την παιδική αφέλεια να νομίζουν ότι η πολιτική πράξη ως κύριο προορισμό έχει να επιβάλει κυρώσεις. Τιμωροί, ή δεν υπάρχουν ή, όπου υπήρξαν, γίνονται αίτιοι νέων ανομημάτων (Γουδί!).
Υπάρχουν άνθρωποι που συμπολιτεύονται με την εποχή τους και γίνονται οι ηγήτορές της. Και υπάρχουν και άνθρωποι που αντιπολιτεύονται την εποχή τους και γίνονται οι παρίες της. Οι ηγήτορες μιας εποχής είναι εκείνοι που εκφράζουν το παρόν. Οι παρίες είναι εκείνοι που κάποτε εκφράζουν το μέλλον. Αντιπολίτευση δεν σημαίνει να προσπαθείς να πείσεις πόσο μαύρα κι άραχλα είναι τα πράγματα στη χώρα σου, και να την δυσφημείς στο εξωτερικό, και ακόμα όταν βρίσκεσαι στο εξωτερικό, και μάλιστα για ευθύνες που δεν της ανήκουν.
Αλήθεια, το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών (λέμε μήπως . . .) έθαψε οριστικά την πολιτική τοξικότητα, την αχαλίνωτη ταξική εχθροπάθεια και τον σύγχρονο “Αυριανισμό-Βαξεβανισμό”; Πάντως, έχει σημάνει σιωπητήριο! Όμως, οι εθνικά επικίνδυνοι αριστερό-διεθνισμοί καλά κρατούν, καθώς και ο μη σεβασμός των Πολιτειακών μας Θεσμών, λόγω περίεργων ιδεοληψιών.
Χμμμ! Λαμπρό το ηλιοβασίλεμα! Εκεί, σε κάποια παραλία. Και στοχάζομαι φωναχτά, τι ωραία που τελειώνει η μέρα! Μια “μούσα” είναι πάντα απαραίτητη, ως πηγή ρομαντισμού. Αναλογίζομαι, όμως, πόσο άσχημα τελειώνομε εμείς, κάποτε! Ακόμη και σε βυθιζόμενα αμπάρια, τον 21ον αιώνα.
Αλλά, ας περιμένομε την Ανατολή της Δευτέρας . . . την επαύριον του exit poll! Θα περιμένομε την Ηώ, πάνω στο ροδόχροο τέθριππό της, με το χρυσήνιο πέπλο της, που στο διάβα της είθε να σκορπίσει την πολιτική τοξικότητα και να μας ράνει με περισσό ρομαντισμό. Και μέχρι τότε, να θυμηθούμε . . .
Είχε προηγηθεί ένα 18μηνο ακυβερνησίας, λόγω απλής αναλογικής, και οι επόμενες εκλογές της 9ης του Σεπτέμβρη 1951 θα διεξαχθούν με ενισχυμένη αναλογική, όπου θα αναμετρηθούν δύο σύμβολα του παρελθόντος, ο Νικόλαος Πλαστήρας, επικεφαλής του ΕΠΕΚ, με συνθήματα την “ειρήνευση” και την “καταλαγή”, και ο Αλέξανδρος Παπάγος, επικεφαλής του Ελληνικού Συναγερμού, με σύνθημα τη “λήθη” του παρελθόντος. Ο Παπάγος θα λάβει 36,5% και ο Πλαστήρας μόνον 23,5%. Παρ’ όλ’ αυτά, επειδή ο Στρατάρχης αρνήθηκε να συνεργαστεί με τα μικρά κόμματα του Κέντρου, η εντολή δόθηκε στον Μαύρο Καβαλάρη, ο οποίος θα κατορθώσει να την αξιοποιήσει ασθμαίνοντας μετά από 48 ολόκληρες ημέρες, μέσα από σκληρές διαπραγματεύσεις. Η Κυβέρνηση που σχηματίστηκε άντεξε μόλις ένα χρόνο. Οι νέες εκλογές διεξήχθησαν στις 16 Νοεμβρίου 1952, με ενισχυμένη αναλογική, και ο Ελληνικός Συναγερμός του Παπάγου με 49,2% και 247 έδρες σχημάτιζε την πρώτη κεντροδεξιά Κυβέρνηση της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η Χώρα έμπαινε επί τέλους σε κοινοβουλευτική κανονικότητα.
Ναι, ο παντοδύναμος Τούρκος πρόεδρος θέλει έναν ισχυρό Έλληνα πρωθυπουργό. Μοιάζει με αφορισμό . . . που ίσως μας ταιριάζει!
23 Ιουνίου 2023. Γρηγόριος Δημ. Νούσιας – Αεροπόρος.
Υ.Γ. Κάποια ερεθίσματα, με την προσήκουσα διασκευή-συμπλήρωση, από τους “Αφορισμούς” του Κων. Τσάτσου, δώρο του Σμήνους Μετεκπαιδεύσεως Χειριστών/F-104G/Άραξος/Ιούνιος 1989, με νοσταλγικές θύμησες! ΓΔΝ
