Σε ένα ευνομούμενο κράτος, οι θεσμοί διέπουν την ομαλή λειτουργία του. Μεταπολεμικώς, κυρίως κατά τη χρονική περίοδο της μεταπολίτευσης και ιδιαίτερα σήμερα, οι θεσμοί έχουν μεταλλαχτεί με αποτέλεσμα την υποβάθμιση «αρχών, αξιών και ελληνιστικών παραδόσεων». Συγκεκριμένα, αναφέρομαι στον θεσμό του αρχηγού του κράτους, στις θεσμικές παραλλαγές του νομοθετικού κοινοβουλίου και του πρωθυπουργού, ιδιαίτερα κατά την περίοδο που η Ελλάδα ανήκει στην κατηγορία των ευνομούμενων κρατών ως μέλος της Ευρωπαϊκής ένωσης.
Η ριζική ανατροπή των θεσμικών ρόλων επηρέασαν θετικά, αλλά κα αρνητικά, την ομαλή λειτουργία του οργανωμένου κράτους. Η μετάλλαξή του θεσμού του αρχηγού του κράτους ξεκίνησε από το αποτυχημένο πραξικόπημα του ΚΚΕ κατά της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου, τον «Κόκκινο» Δεκέμβριο 1944. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών, το ΚΚΕ επεδίωξε την κατάληψη της Αθήνας σκορπίζοντας τον όλεθρο και την καταστροφή με τη σφαγή και δολοφονία αρκετών χιλιάδων αθώων πολιτών. Άλλωστε, αυτός ήταν ο πραγματικός στόχος της ξενόφερτης κουμμουνιστικής οργάνωσης: η βίαιη κατάλυση της βασιλευομένης δημοκρατίας και η εξόντωση της αστικής κοινωνίας με τις ένοπλές δυνάμεις του ΕΑΜ (ΕΛΑΣ και ΟΠΛΑ), οι οποίες ως τότε καλύπτονταν πίσω από τον ψεύτικο μανδύα του αντιστασιακού. Τότε ο Γεώργιος Παπανδρέου, αποκάλεσε το ΚΚΕ «το κόμμα του εγκλήματος και της προδοσίας».
Η μετάλλαξη του θεσμού εγκαθίσταται προοδευτικά, ιδιαίτερα κατά τα έτη της μεταπολίτευσης, και οριστικοποιείται επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή με το δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου 1974. Ένα μη αμερόληπτο δημοψήφισμα, όπως το χαρακτήρισε 14 χρόνια αργότερα ο αείμνηστος Κωνσταντίνο Μητσοτάκης, ο οποίος, αν και μη βασιλικός ο ίδιος, παραδέχθηκε σε συνέντευξή του BBC στο Λονδίνο ότι δημοψήφισμα ήταν Unfair, επειδή δεν επετράπη στον αυτοεξόριστο και κυνηγημένο από την Χούντα των Συνταγματαρχών Βασιλέα Κωνσταντίνο η προσωπική του παρουσία κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του δημοψηφίσματος.
Προ του δημοψηφίσματος είχε προηγηθεί η πτώση του Παπαδόπουλου και της κυβέρνησης Μαρκεζίνη, μετά τις οργανωμένες εκδηλώσεις του Πολυτεχνείου της 17ης Νοεμβρίου 1973. Όμως προέκυψε η δικτατορία του Συνταγματάρχη Ιωαννίδη, η οποία, με όργανό του τον Κύπριο Σαμψών, διέπραξε το ένοπλο πραξικόπημα κατά της ζωής του Εθνάρχου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ο οποίος σώθηκε διαφεύγοντας από την Κύπρο. Η απομάκρυνσή του έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να επέμβει, ως εγγυήτρια δύναμις, και να καταλάβει με ένοπλο απόβαση την Βόρεια Κύπρο. Εις αυτήν την απόβαση δολίως συνέβαλλαν οι Άγγλοι και οι Αμερικάνοι με τον ανθέλληνα Κίσινγκερ, τον τότε Υπουργό των Εξωτερικών της ΗΠΑ. Έκτοτε, οι Τούρκοι κατέχουν παρανόμως, μέχρι σήμερα το βόρειο τμήμα της Κύπρου. Μια εθνική απώλεια και σμίκρυνση του ελληνισμού.
Σημαντικό ρόλο στην οριστική μετάλλαξη του θεσμού του πολιτεύματος είχε η πα-ρουσία και συμμετοχή του αείμνηστου Ευάγγελου Αβέρωφ στο Συμβούλιο των Πολιτικών που είχε προκαλέσει ο στρατηγός Γκιζίκης, εκτελών χρέη υπηρεσιακού Προέδρου της Ελ-ληνικής Δημοκρατίας, προκειμένου να επιλεγεί ο νέος πολιτικός πρωθυπουργός για τη μετάβαση και παράδοση της εξουσίας εις τους πολιτικούς, λόγω ακυβερνησίας του κράτους. Στο σημείο αυτό επιτρέψτε μου, να προσθέσω μια σημαντική λεπτομέρεια που δεν αναφέρεται στο εκτενές άρθρο του έγκριτου δημοσιογράφου και ιστορικού κ. Τίτου Αθανασιάδη, με τίτλο «Τραγωδία με τον Ευάγγελο Αβέρωφ» δημοσιευμένο στο φύλλο της ΕΣΤΙΑΣ της 17ης Δεκεμβρίου 2022. Ολίγον προ του τέλους της πολύωρης συνεδρίας και ενώ το συμβούλιο έκλεινε προς την ανάθεση της πρωθυπουργίας και σχηματισμού κυβέρνησης στον αείμνηστο Παναγιώτη Κανελλόπουλο, έναν ευπατρίδη πολιτικό, ήθους και κύρους, εθνικό αγωνιστή και δημοκράτη, περί ώρα 13:00 ο Αβέρωφ ζήτησε ολιγόλεπτη διακοπή της συνεδρίας και εξήλθε της αιθούσης, προφασιζόμενος επείγουσας ανάγκης, λόγω στομαχο-εντερικής ανωμαλίας.
Στην ουσία σκοπός του ήταν να επικοινωνήσει τηλεφωνικώς με τον αείμνηστο Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος παρέμενε αυτοεξόριστος στο Παρίσι, και ανέμενε το τηλεφώνημα του στενού του συνεργάτη. Ο Αβέρωφ ήθελε να επιβεβαιώσει την ήδη προσυνεννοούμενη ομιλία τους, όπερ και έπραξε. Επιστρέφοντας ο Αβέρωφ εξέπληξε τους παρισταμένους ανακοινώνοντας ότι «ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι έτοιμος να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας τις δύσκολες και τραγικές αυτές ώρες». Έτσι επέστρεψε ‘μετά βαΐων και κλάδων’ ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στην Ελλάδα, αλλά δεν επέτρεψε στον αυτοεξόριστο Βασιλέα Κωνσταντίνο Β’ την είσοδό του στην Ελλάδα, ούτε και κατά την περίοδο του δημοψηφίσματος. Έκτοτε ξεκινά η εποχή της Μεταπολίτευσης με την οριστική κατάλυση της Βασιλευομένης Δημοκρατίας. Επιπλέον, το 1994 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου αφαίρεσε από τον τέως Βασιλέα την ιδιοκτησία του στην Ελλάδα και την ελληνική ιθαγένεια. Μια ποινή που, απ’ όσο γνωρίζω, δεν έχει επιβληθεί σε κανένα εγκληματία πολέμου, δωσίλογο ή τρομοκράτη…
Συνοπτικά, από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα έχουμε αλλάξει έξι προέδρους εκ των οποίων αρκετοί ήταν για δύο θητείες. Από την πλειάδα προέδρων διακρίθηκε ο αδέκαστος εισαγγελέας Χρήστος Σαρτζετάκης, ο ακομμάτιστος Κωστής Στεφανόπουλος και κυρίως ο Προκόπης Παυλόπουλος ο οποίος με την βοήθεια του φιλέλληνος Λουξεμβουργιανού Jean Claude Juncker κατόρθωσαν μετά από πολύωρες νυκτερινές διαπραγματεύσεις να ανατρέψουν το αποτέλεσμα του επικίνδυνου και μη αναγκαίου δημοψηφίσματος και να παραμείνει η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι αποφύγαμε την επιστροφή στην δραχμή. Τελικά, την αρχηγική εξουσία δεν ασκεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αλλά ο Πρόεδρος της Πρωθυπουργοκεντρικής Δημοκρατίας, ήτοι ο εκάστοτε πρωθυπουργός. Τα καθήκοντα του Προέδρου της Δημοκρατίας, ως αρχηγού του κράτους, περιορίσθηκαν στην παρουσία του σε εορτές και παρελάσεις.
Σήμερα, ο νέος αρχηγός του κράτους δεν εκλέγεται από τον λαό, αλλά επιλέγεται από τον εκάστοτε πρωθυπουργό και ψηφίζεται από τη Βουλή που εκπροσωπεί το λαό. Σήμερα, η επιλογή του Προέδρου, πέραν των προσόντων, υποθάλπει ψηφοθηρικά κίνητρα και οφέλη, διότι την αρχηγική εξουσία ασκεί μόνον ο Πρόεδρος της Πρωθυπουργοκεντρικής Δημοκρατίας δηλαδή, ο Πρωθυπουργός. Συνεπώς, καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να διασφαλίσει τη μέγιστη πλειοψηφία μέσα στη Βουλή. Το πλεονέκτημα ότι ο αρχηγός του κράτους δεν προκύπτει εκ κληρονομίας δεν είναι ευδόκιμο, διότι η διαδοχή, που επιτελείται συνήθως ανά 5ετία, προκαλεί πολυαρχία και προοδευτικά οδηγεί στη μείωση του κύρους και της συμβολής του αρχηγού του κράτους.
Ο θεσμός της Βασιλείας διασφαλίζει την ενότητα και την ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας μιας χώρας. Ο τέως Βασιλεύς Κωνσταντίνος «προέταξε, πάνω απ’ όλα, το καθήκον του προς την πατρίδα», (σύμφωνα με την ρήση του Αριστοτέλη). Δεν επεδίωξε την επανάκτηση του θρόνου του, για να μην προκαλέσει έναν νέο διχασμό, όμοιο με εκείνον του 1915, Βενιζέλου – Βασιλέως Κωνσταντίνου Α’. Μόνο η αδέκαστη Ιστορία θα κρίνει αν αποδόθηκαν οι δέουσες τιμές κατά την Εξόδιο ακολουθία στον τελευταίο Βασιλέα της Ελλάδος.
Με την ελπίδα και ευχή για μακροζωία, καθ’ όσον η ζωή είναι πολύτιμη και ο χρόνος φευγαλέος, σας εύχομαι Καλή Χρονιά για το 2023, να παραμένετε υγιείς και χρήσιμοι.
Ευχαριστώ για την φιλοξενία,
Γεράσιμος Μ. Μεταξάς
Καθηγητής της Ιατρικής ΕΚΠΑ
